ASTIMLI ÇOCUK
Arjantin, Hipolito Irigoyen’in başkanlık yılları, 12 Haziran 1928: Geleceğin Che’si olacak Ernesto Guevara, durağan bir hayat için gelmiyor dünyaya. Rosario de la Fe’de doğum sancıları tuttuğunda annesi Célia de la Serna, Parana Irmağı’nda, çocuğunu doğurmak istediği Buenos Aires’e doğru yol almaktadır. Hemen gemiden inen çifti bir taksi, kentteki bir akrabanın evine götürüyor ve babasının adıyla, Ernesto adıyla vaftiz edilecek çocuk orada dünyaya gözlerini açıyor.
Soyağacı karmaşıktır: Kaliforniya’da altın aramış bir dede, baba tarafından İrlandalı, ana tarafından Bask. 1871’de yirmi yaşında sarıhummadan ölmüş bir Albertina Ugualde’nin varlığı biliniyor. Bu iyi aile çocuğu genç adamın damarlarında her an alevlenmeye hazır, Bask-İrlanda karışımı bir kan dolaşıyor.
Guevara’lar Rosario’da çok kalmıyor. Çocuk yolculuk yapabilecek duruma gelince, gene ırmak üzerinden Atlantik’e doğru yola devam ediyor. Geçmişte, öğrenciyken birbirlerine rastladıkları Buenos Aires’te kısa bir moladan sonra, bu kez aksi yönde giderek Caraguatay limanına varıyor. Ernesto dünyayı burada tanımaya başlayacak. Mühendis olan Ernesto Guevara Lynch, Paraguay sınırına yakın, Alto Parana’da, hâlâ insan ayağı basmamış, giz dolu ormanlarla örtülü bölgede bir tarım işlemeciliği imtiyazı almıştır. Orada Mate çayı yetiştiriyor ve küçük gemiler için bir tersane kuruyor. Ernestito ilk adımlarını bu uçsuz bucaksız doğal botanik parkının bereketli yeşilliğinde, babasının yaptırdığı ahşap evi kucaklayan dev çam ağacının gölgesinde atıyor. 31 Aralık 1929’da annesi gibi Célia adıyla vaftiz edilen küçük bir kız katılıyor aileye.
1930 yılında bir mayıs sabahı, anne Célia, ikinci yaş gününü kutlamaya hazırlandıkları Tete’yi –Ernestito’yu böyle çağırıyorlar– ırmağa götürüyor. Küçük adam sudan çıkar çıkmaz titremeye başlıyor. Güney Amerika’nın bu yöresine özgü ani ısı değişikliği, çocuk için kaderin sillesi olacaktır. O akşam öksürmeye başlıyor. Doktor, çocuğun yeni doğduğunda Rosario’da ciğerlerinde meydana gelmiş küçük bir kanamanın daha da ağırlaştırdığı bir zatürree teşhisi koyuyor. Bu, Guevara’ların tüm hayatına ve genç Ernesto’nun alınyazısına hükmedecek bir uğursuzluğun başlangıcı olacaktır.
Çocuğun astımı, aileyi uygun iklim bulma uğruna katlanılan bir göçebe hayatına mahkûm ediyor. Alto Parana’nın nemli havası zararlı olduğundan, ana-baba Buenos Aires’e dönmeye karar veriyor. Bustamante Sokağı’nda, Pena Sokağı’nın köşesinde bir apartmanın beşinci katını kiralıyorlar. Ama ne yazık ki astım krizlerinin arkası kesilmiyor. Yeni bir göç, bu kez And Dağları eteklerinin kuru havasına doğru. Cordoba’ya vardıklarında çocuk sanki tüm ciğeriyle nefes alabiliyor gibidir. Böylece Guevara’lar, çevredeki bir kente, Arguello’ya yerleşiyorlar. Ama çok geçmeden bu açık ve kuru havanın çocuğun sağlığına yaramaktan çok, hastalığı azdırdığı anlaşılıyor. Yeni bir göç, yeni bir yerleşme... 26 Eylül 1930’da General Uriburu’nun hükümet darbesiyle sarsılmış bir Arjantin’de.
Sierra Chicas’ta, Alta Garcia’da indikleri La Gruta Oteli’nde, havasızlıkla çırpınan çocuk nihayet biraz rahat ediyor. Ana-baba oraya yerleşmeye karar veriyorlar. Dağın yamacına yaslanmış bir semtte, Carlos Pelegrini’de bir ev tutuyorlar. Cizvitler tarafından kurulmuş bu asık suratlı tarihi kentte yerli halkın üst üste yığıldığı reduccione’ler hâlâ varlığını sürdürmektedir. Bir gün, sokakta oynarken edindiği yeni arkadaşlarından biri Ernestito’yu oraya götürüyor ve çocuk, arkadaşının, anası, babası ve beş kardeşiyle tek bir odada yaşadığını, odadaki tek yatakta hep birlikte ve kışın, örtü yerine eski gazetelere sarılarak yattıklarını görünce, dehşete düşüyor. İsyan ediyor çocuk ve eve döndüğünde babasıyla konuşuyor. Bu, aralarındaki ilk ‘politik’ tartışma oluyor.
Baba Ernesto, oğluna açıklıyor, evet, yoksulluk var, yoksullukla savaşmak gerek, ama ülkeyi yöneten otoriter rejim, Kızılderililerin haklarını aramasına izin vermiyor. Grev yaptıklarında şiddetle karşılaşıyor, hapsediliyorlar. Kendisinin elinden gelen, sadece, lüks Sierra Oteli’nin golf alanının yapımında, emrinde çalışan işçilerin biraz daha iyi ücret almasını sağlamak. Bu yeterli olmayabilir, ama başka yerlerdeki uygulamalarla karşılaştırıldığında gene de çok şeydir. (...)
Türkçesi: Gülseren Devrim
JEAN CORMIER: Fransa’da doğmuş bir Basklı olan Cormier yazar, gazeteci ve yönetmen aynı zamanda. Rugby sporu ve Che Guevara hakkında birçok kitap kaleme aldı. Che adına yaptığı üç ayrı belgesel film, büyük beğeni topladı.
HILDA GUEVARA: Che’nin büyük kızı. Tıpkı babası gibi 39 yaşında ve annesi gibi kanser hastalığı yüzünden 1995’te hayatını kaybetti.
ALBERTO GRANADO: Latin Amerika seyahati sırasında Che Guevara’nın yolculuk arkadaşı ve Küba’daki Santiago Tıp Okulu’nun kurucusu.
Yorumlar
Yorum Gönder